του Κώστα Ροδινού
Ένα από τα ζητήματα που έχουν ανακύψει κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για το περίφημο πλέον PSI, είναι και αυτό του δικαίου που θα διέπει τα νέα ομόλογα
Οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων, που αναμένεται να δεχθούν μια μείωση της ονομαστικής των έχουν θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων την απαίτηση τα νέα ομόλογα να διέπονται όχι από το ελληνικό, αλλά από το αγγλικό δίκαιο.
Γιατί θέλουν αγγλικό δίκαιο;
Γιατί τέθηκε στο τραπέζι το αίτημα αυτό;
Προφανώς οι ομολογιούχοι φοβούνται μια μονομερή απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης με την οποία θα απομειώσει ακόμα παραπάνω ή και (σε έσχατη περίπτωση) θα διαγράψει , τα ομόλογα που έχουν στα χέρια τους.
Θεωρούν, επομένως, ότι το αγγλικό δίκαιο τους προστατεύει από μια τέτοια ενέργεια παρέχοντας μεγαλύτερη «ασφάλεια δικαίου». Και σε μια αφερέγγυα χώρα, με το ενδεχόμενο της πτώχευσης πάντα ανοικτό, η «ασφάλεια δικαίου» είναι λογικό ζητούμενο.
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι ότι σε περίπτωση πτώχευσης της χώρας ή αθέτησής των υποχρεώσεών της, οι ομολογιούχοι μπορούν να προσφύγουν στα δικαστήρια της αλλοδαπής και να αποκτήσουν εκτελεστούς τίτλους για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ό,τι μπορούν να προβούν σε κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του ελληνικού δημοσίου.
Ισχύουν, όμως, όλα αυτά;
Κατ’ αρχήν η δανειακή σύμβαση του Μαΐου του 2010, που υπέγραψε η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου διέπεται από το Αγγλικό δίκαιο. Επιπλέον, το ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη εκδώσει περί τα 20 δις ευρώ στο Αγγλικό δίκαιο.
Το δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης
Δεύτερον, ας υποθέσουμε ότι η Ελλάδα πτωχεύει και οι δανειστές μας προσφύγουν εναντίον μας στα δικαστήρια της Μ. Βρετανίας για να αποκτήσουν εκτελεστούς τίτλους προς ικανοποίηση των απαιτήσεων τους. Και έρχονται στην Ελλάδα για να …εκτελέσουν. Ποιο δίκαιο αναγκαστικής εκτέλεσης θα ισχύσει;
Προφανώς το ελληνικό. Δεν μπορείς εντός της ελληνικής επικράτειας να προβείς σε αναγκαστική εκτέλεση με άλλο δίκαιο.
Ερώτηση: Το ελληνικό δημόσιο έχει τρόπο να αμυνθεί σ’ έναν εκτελεστό τίτλο, ας πούμε, ενός δικαστηρίου του Λονδίνου; Μπορεί να αποκρούσει αυτήν την απαίτηση;
Ουδείς εμποδίζει την Κυβέρνηση της Ελλάδος να κάνει κάτι πάρα πολύ απλό: εισάγει στη βουλή και ψηφίζει ένα νόμο, ενδεχομένως από το σύνολο της Βουλής των Ελλήνων, ο οποίος προβλέπει ότι: «Προσφυγές των κατόχων ελληνικών ομολόγων, που απεκτήθησαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του μνημονίου, στα Ελληνικά δικαστήρια εναντίον του Ελληνικού κράτους, σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών, κηρύσσονται απαράδεκτες»!
Γιατί; Γιατί απειλείται η υπόσταση του ελληνικού κράτους!
End of the story!
Οι ομολογιούχοι θα μείνουν στα χέρια τους με τον τίτλο της αναγκαστικής εκτέλεσης!
Μπορεί να αμυνθεί η χώρα;
Ας προεκτείνουμε λίγο την υπόθεση εργασίας.
Ας υποθέσουμε ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν ψηφίζει τέτοιο νόμο και το τάδε Hedge Fund που έχει στην κατοχή του ελληνικά ομόλογα, προσφεύγει στα Αγγλικά δικαστήρια, κερδίζει εκτελεστό τίτλο για την απαίτησή του και στη συνέχει έρχεται στην Ελλάδα για εκτέλεση. Το ελληνικό δημόσιο αδιαφορεί. Το Hedge Fund επιλέγει και δεσμεύει την έκταση του πρώην Αεροδρομίου στο Ελληνικό, προκειμένου να αναγείρει τουριστικά συγκροτήματα.
Ποιος μπορεί να αποτρέψει την Ελληνική Κυβέρνηση, την επόμενη ημέρα, να ετοιμάσει ένα Προεδρικό Διάταγμα που θα απαγορεύει τη δόμηση στη συγκεκριμένη έκταση; Ουδείς! Και όχι μόνο αυτό, αλλά να την χωροθετήσει ως πάρκο αναψυχής; Τι θα κάνει ο νέος …ιδιοκτήτης;
Ας υποθέσουμε, όμως, ότι το ως άνω Hedge Fund δεν έρχεται στην Ελλάδα για να ικανοποιήσει την απαίτησή του, αλλά πηγαίνει στις …ΗΠΑ και αποφασίζει να κατάσχει, λέμε τώρα, το κτίριο της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον.
Είναι εύκολο;
Παραίτηση από τις ασυλίες
Στις ΗΠΑ ισχύει η Foreign Sovereign Immunities Act of 1976. Τι προβλέπει; Πλήν ελαχίστων εξαιρέσεων, που αναφέρονται ρητώς, είναι σχεδόν αδύνατον να εκτελεστεί απόφαση εναντίον μιας ανεξάρτητης χώρας.
Ναί αλλά, αν η Ελλάδα παραιτηθεί από την ασυλία υπέρ των δανειστών της;
Τι γίνεται στην περίπτωση αυτή;
Για την περίπτωση αυτή υπάρχει νομολογία στις ΗΠΑ από την χρεοκοπία της Αργεντινής. Ειδικότερα, τα Hedge Funds NML Capital, Ltd. and EM Ltd., απέκτησαν στη δευτερογενή αγορά ομόλογα της Αργεντινής. Μετά την πτώχευση της, προσέφυγαν στα δικαστήρια της Νέα Υόρκης ζητώντας εκτελεστικό τίτλο σε βάρος της Αργεντινής με το επιχείρημα ότι η χώρα είχε παραιτηθεί από το δικαίωμα της ασυλίας. Κέρδισαν την υπόθεση σε πρώτο βαθμό, αλλά η υπόθεση ανατράπηκε στο δεύτερο.
“U.S. Court of Appeals Rules Argentine Central Bank Reserves Immune from Attachment and Execution”
Να σημειωθεί ότι η δευτεροβάθμια απόφαση εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2011. Η Αργεντινή πτώχευσε τον Δεκέμβριο του 2001!
Ας εξετάσουμε και ένα άλλο ενδεχόμενο. Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων αποφασίζουν να κατάσχουν εις χείρας τρίτων, τις επιχορηγήσεις που δικαιούται η χώρα μας από την ΕΕ. Το μερίδιό μας από το ΕΣΠΑ για παράδειγμα. Κατ’ αρχήν δεν ξέρω αν είναι εφικτό. Όμως, αυτό μπορεί να γίνει και αν ακόμα τα ομόλογα τα διέπει το ελληνικό δίκαιο!
Η βιωσιμότητα του χρέους
Ερώτημα: Δηλαδή συμφωνείς με την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο Αγγλικό δίκαιο;
Όχι! Προτιμώ η Ελλάδα να είναι μια φερέγγυα χώρα, την οποία να εμπιστεύονται οι δανειστές της και τα ομόλογά της να τα διέπει το ελληνικό δίκαιο. Αυτό επιβάλλει η αξιοπρέπεια και η αξιοπιστία της χώρας.
Επίσης, δεν θεωρώ ότι το PSI ήταν μονόδρομος και ούτε θα είναι «μάνα εξ ουρανού». Προφανώς θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο κύρος της χώρας, ενώ θα προκαλέσει μεγάλες απώλειες τόσο στα ασφαλιστικά μας ταμεία, όσο και στο τραπεζικό μας σύστημα.
Όμως, από τη στιγμή που η χώρα μπήκε στη διαδικασία του PSI, το ζητούμενο να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο χρέος.
Τι θα καθορίσει αν το χρέος είναι βιώσιμο;
Πρώτον, το ύψος του επιτοκίου και δεύτερον, η χρονική διάρκεια αποπληρωμής των νέων ομολόγων.
Αν το επιτόκιο είναι πέριξ του 3% και η διάρκεια των ομολόγων εκτείνεται σε βάθος 30ετίας, θα πρόκειται για μια αποδεκτή συμφωνία.
Όμως, αν το επιτόκιο είναι πάνω από το 4% τότε η συμφωνία για το PSI είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας και η χώρα αναλαμβάνει υψηλό ρίσκο.
Συμπέρασμα
Και το δίκαιο… του Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας να ήταν εφαρμοστέο, την Ακρόπολη το … Αιγαίο και τα πολεμικά συστήματα της Ελλάδας δεν μπορεί να τα κατασχέσει κανένας.
Για τον απλούστατο λόγο ότι ούτε με το αγγλικό, ούτε με οποιοδήποτε άλλο ξένο δίκαιο δεν μπορεί να διαταχθεί κατάσχεση ακινήτου του ελληνικού δημοσίου στην Ελλάδα. Μόνο τα ελληνικά δικαστήρια μπορούν να διατάξουν κάτι τέτοιο και προϋπόθεση για την αναγνώριση και την εκτελεστότητα της απόφασης είναι να μην αντίκειται στην εθνική δημόσια τάξη και σε βασικές συνταγματικές αρχές.
Όσο για τις …παραλίες και τα πολιτιστικά μνημεία, αυτά είναι αδύνατον να πωληθούν. Η μόνη περίπτωση για να γίνει αυτό είναι εμείς οικειοθελώς να τα πουλήσουμε, αλλά το απαγορεύει ρητά το Σύνταγμα.
Οι ΔΕΚΟ μπορούν να πωληθούν ως εμπορική περιουσία του κράτους (μετοχές). Το θέμα είναι όμως πως μπορεί να παρακαμφθεί στην περίπτωση αυτή η εγχώρια νομοθεσία (που απορρέει μάλιστα και από το κοινοτικό δίκαιο) περί προστασίας μετοχών.
Η κτηματική περιουσία, ναι μπορεί να πωληθεί. άλλο θέμα βέβαια το αν αποτελεί… απιστία σε βάρος του δημοσίου, αν πωληθεί σε εξευτελιστική τιμή.
