Άλλωστε, η συγκλίνουσα θέση εκκλησίας και επιστήμης για την τήρηση της νηστείας είναι ότι συντελεί στην σωτηρία της ψυχής και του σώματος. Κοινή συνισταμένη τους είναι η ψυχική, πνευματική και σωματική υγεία, η οποία επιτυγχάνεται με την αλλαγή της διατροφής και την προσευχή.
Εξάλλου, από τα αρχαιότατα χρόνια η νηστεία συνηθιζόταν ως μέσο κάθαρσης, εξιλασμού και δοκιμασία που βοηθούσε τους ανθρώπους να πλησιάσουν το θεό.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς οι αρχαίοι ασιατικοί λαοί νήστευαν για θρησκευτικούς λόγους. Οι Αιγύπτιοι και για λόγους υγιεινής. Οι Έλληνες θεωρούσαν τη νηστεία ως δοκιμασία που συνέτεινε στη προσέγγιση του ανθρώπου στο «θείον». Κυρίως νήστευαν οι ιερείς, οι βασιλείς και οι στρατηγοί προκειμένου να θυσιάσουν. Όσοι συμμετείχαν στα «μυστήρια», όπως οι Αθηναίοι, κατά τις εορτές των «Ελευσινίων» και των Θεσμοφορίων, οι Λακεδαιμόνιοι πριν τις πολεμικές επιχειρήσεις. Οι ιερείς του Δια στην Κρήτη δια βίου από κρέας και ψάρι.
Ιδιότυπες νηστείες είχαν καθιερώσει σχολές και οργανώσεις, όπως οι Ορφικοί και οι Πυθαγόρειοι.
Σύμφωνα με την Εκκλησία, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, ο εκπρόσωπος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, πατέρας Μάξιμος Παπαγιάννης «Η Νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όπως και της Τετάρτης και Παρασκευής, ανάγονται στους αποστολικούς χρόνους, έχουν επικυρωθεί από Οικουμενική Συνοδό και θεσμοθετήθηκαν κατά μίμηση της σαραντάμερης νηστείας του Ιησού Χριστού στην έρημο, πριν την έναρξη του έργου του»
