Καστοριά...
Ο Ν. Καστοριάς ευνοήθηκε πάρα πολύ από την Εγνατία Οδό. Το ταξίδι από τη Θεσσαλονίκη στην Καστοριά διαρκεί πια μόλις 1 ώρα και 40΄, ενώ μέχρι πριν λίγα χρόνια χρειάζονταν περίπου 3 ώρες και 30΄. Όπως ερχόμαστε λοιπόν από τη συμπρωτεύουσα και αμέσως μόλις περάσουμε τον κόμβο της Σιάτιστας, πρέπει να έχουμε το νου μας να βγούμε από τον κόμβο 9Α, προς Καστοριά και Κορυτσά. Αυτός είναι ένας από τους λεγόμενους κάθετους άξονες και ενώνει την Εγνατία με το μεθοριακό σταθμό της Κρυσταλλοπηγής και κατ' επέκταση και με την Κορυτσά της Αλβανίας. Στη συνέχεια θα περάσουμε δίπλα από το ιστορικό Βογατσικό, το οποίο αποτελεί την έδρα του Δήμου Ίωνος Δραγούμη. Λίγα χλμ. πιο κάτω θα βρεθούμε στην έξοδο "προς Άργος Ορεστικό και Καστοριά" αλλά αν βγούμε από εδώ θα ζοριστούμε λίγο παραπάνω ώσπου να φτάσουμε στην πρωτεύουσα της γούνας. Πιο καλά είναι να συνεχίσουμε για ακόμη 9 χλμ. και να βγούμε εκεί που λέει "Μανιάκοι και Καστοριά". Μετά τους Μανιάκους ο δρόμος κατηφορίζει μέσα από τη συνοικία Νταηλάκη προσφέροντας καταπληκτική θέα στη νότια παραλία της πόλης.
Η Καστοριά και η λίμνη Ορεστιάδα (άποψη από τον οικισμό της Πέτρας, στη νότια πλευρά της λίμνης)
Η Καστοριά είναι από τις ωραιότερες ελληνικές πόλεις. Παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον (κυρίως οι μεσαιωνικές γειτονιές Ντολτσό στα νότια και Απόζαρι στα βόρεια) και διαφέρει απ' όλες τις ελληνικές πόλεις στο ότι σχεδόν όλες οι πολυκατοικίες της και οι μονοκατοικίες της έχουν απαραιτήτως κεραμοσκεπές (δύσκολα θα δούμε κάποια ταράτσα). Είναι γεμάτη από δεκάδες αρχοντικά του 18ου και του 19ου αι., εξέχοντα δείγματα της μακεδονικής λαϊκής αρχιτεκτονικής παράδοσης, ενώ ξεχωριστή θέση στην πόλη κατέχουν οι περίπου 75 βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί της. Μπορούμε χωρίς υπερβολή να πούμε ότι ολόκληρη η παλιά πόλη της Καστοριάς είναι ένα υπαίθριο μουσείο της βυζαντινής τέχνης και του νεοελληνικού πολιτισμού. Ο πληθυσμός της πόλης μαζί με τη Χλόη, πλησιάζει τις 20.000 κατοίκους. Είναι χτισμένη πάνω στον αυχένα μιας χερσονήσου μήκους περίπου 3 χλμ. που εισχωρεί από τη δυτική πλευρά προς το κέντρο της λίμνης Ορεστιάδας.
Η ΛΙΜΝΗ ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ
Η λίμνη της Καστοριάς με τη χαρακτηριστική "πλάβα" ή "καράβι"
Η λίμνη της Καστοριάς έχει έκταση περίπου 29 km², υψόμετρο 620 μ. και μέγιστο βάθος περίπου 8 μ. Έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και το κυνήγι απαγορεύεται σε όλη την έκτασή της και καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Αποτελεί σημαντικότατο υδροβιότοπο για χιλιάδες υδρόβια και παρυδάτια πουλιά, συνολικά περίπου 200 ειδών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα αλλά και πολλά κοινά όπως π.χ. πάπιες, χήνες, πελεκάνοι, κύκνοι, γλάροι κλπ.
Οι εξαιρετικά ευαίσθητοι σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος Καστοριανοί έχουν ιδρύσει την εταιρία προστασίας περιβάλλοντος Καστοριάς, υπό την επίβλεψη της οποίας λειτουργεί και ο σταθμός περίθαλψης αγρίων ζώων Καστοριάς, ο οποίος στεγάζεται σε ξύλινο κιόσκι στο κεντρικότερο σημείο της πόλης (εκεί που βρισκόταν το παλιό γήπεδο ποδοσφαίρου και τώρα πια το πάρκο "ολυμπιακής φλόγας"), στη δε είσοδο της πόλης (στην αρχή της Λεωφόρου των Κύκνων) λειτουργεί το κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Καστοριάς. Τέλος, στο μέλλον σχεδιάζεται η κατασκευή ενός πρότυπου ενυδρείου για τα ενδημικά ψάρια της λίμνης.
Η χαρακτηριστική βάρκα της λίμνης Ορεστιάδας είναι το "Καστοριανό καράβι", ένας τύπος βάρκας που παρατηρείται μόνο στη λίμνη αυτή και δε μοιάζει με κανένα άλλο λιμναίο πλωτό μέσο. Ο καλύτερος τρόπος όμως για να απολαύσουμε τη λίμνη είναι να πάρουμε το καραβάκι Ορεστιάς, το οποίο διαχειρίζεται ο Δήμος. Αναχωρεί καθημερινά από τη βόρεια παραλία και κάνει τον περίπλου της λίμνης. Η λίμνη οφείλει το όνομά της στους Ορέστες, την πρώτη αρχαιοελληνική Πελασγική φυλή που εγκαταστάθηκε στην περιοχή η οποία μετέπειτα έγινε γνωστή με το όνομα Ορεστίδα. Κατά τη μυθολογία όμως το όνομα οφείλεται στον Ορέστη, το γιο του Αγαμέμνονα, που ήρθε στην περιοχή μαζί με Αιολείς αποίκους. Σε παλαιότερες εποχές στη λίμνη ζούσαν άφθονοι κάστορες, τα γνωστά μικρά γουνοφόρα ζώα από τα οποία πήρε το όνομά της και η πόλη της Καστοριάς. Η λίμνη έχει τη δική της γοητεία όλες τις εποχές του χρόνου, όταν όμως χιονίζει το σκηνικό γίνεται ονειρικό, ενώ ακόμη και η ομίχλη της δίνει ένα διαφορετικό χρώμα.
Ο ΓΥΡΟΣ ΤΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ
Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας
Υπάρχει ένας δρόμος που κάνει το γύρο της χερσονήσου αλλά είναι μονόδρομος (επειδή είναι στενός και δε χωρούν δύο οχήματα). Πρέπει υποχρεωτικά να πάρουμε τον παραλιακό της νότιας παραλίας (αρχικά οδός Μεγ. Αλεξάνδρου και στη συνέχεια οδός Ορεστιάδος), να κάνουμε το γύρο και να βγούμε στη βόρεια παραλία (οδός Νίκης). Ξεκινάμε λοιπόν περνώντας ανάμεσα από καφέ, μπαρ, ταβέρνες και πιτσαρίες, περνάμε και το αρχοντικό Παπατέρπου, περνάμε και το Ντολτσό και εκεί που τελειώνουν τα σπίτια της νότιας παραλίας (μέχρι εδώ ήταν διπλής κατεύθυνσης) μπαίνουμε στον περιφερειακό της χερσονήσου. Πρώτα θα περάσουμε τη διασταύρωση για το νοσοκομείο Καστοριάς. Είναι ίσως το μόνο ελληνικό νοσοκομείο σε τόσο προνομιούχο θέση, με ωραία θέα, κάπως... "τυχεροί" οι ασθενείς του. Ο δρόμος ανεβαίνει στην κορυφή του βουνού, όπου θα βρούμε το εκκλησάκι του Αη Θανάση, απ' όπου έχουμε θέα πιάτο όλη την πόλη. Γυρίζουμε πίσω και συνεχίζουμε στον παραλιακό, θα κάνουμε μία στάση στο βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας, στη συνέχεια ακόμη μία στάση για επίσκεψη στο μικρό σπήλαιο του δράκου και ακολούθως ξαναμπαίνουμε στην πόλη από τη βόρεια παραλία περνώντας δίπλα από το Ναυτικό Όμιλο στο Απόζαρι.
Πάμε τώρα στο ωραιότερο φυσικό μπαλκόνι της Καστοριάς. Ο κεντρικός εμπορικός δρόμος που ανεβαίνει στο λόφο της χερσονήσου είναι η οδός Μητροπόλεως. Ξεκινάει απο την πλατεία Δαβάκη, δίπλα ακριβώς από τα δικαστήρια. Από την πλατεία Δαβάκη, ειρήσθω εν παρόδω, περνά και η οδός Ιουστινιανού, στην οποία σώζονται κάποια τμήματα των τειχών που επί Βυζαντίου προστάτευαν την παλιά πόλη. Τα τείχη χτίστηκαν εδώ από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄ διότι το σημείο αυτό είναι το στενότερο (δηλαδή ο "αυχένας", ο λαιμός) της χερσονήσου. Κλείνουμε την παρένθεση. Όταν φτάσουμε ψηλά, στην πλατεία Ομονοίας, θα διακρίνουμε πινακίδα προς Προφήτη Ηλία. Εκεί επάνω, μέσα σε καταπράσινη τοποθεσία με απίστευτη θέα προς τη βόρεια παραλία και τη γειτονιά της Καλλιθέας, λειτουργεί το καφέ εστιατόριο, του οποίο την ευθύνη έχει ο δραστήριος Σύλλογος Φίλων Περιβάλλοντος Καστοριάς.
ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Παναγία η Κουμπελίδικη
Στη μακραίωνη ιστορία του Βυζαντίου, η πολιτιστική κληρονομιά της Καστοριάς κατέχει ξεχωριστή θέση. Σώζονται πάνω από 74 ναοί, σκόρπιοι στις γειτονιές της πόλης (κυρίως στο Ντολτσό και το Απόζαρι), άλλοι στριμωγμένοι ανάμεσα σε σύγχρονες πολυκατοικίες και άλλοι δίπλα σε παραδοσιακά αρχοντικά. Δεν είναι όλοι επισκέψιμοι, άλλωστε δεν είναι και απαραίτητο μέσα σε δύο τρεις μέρες να δούμε 74 ναούς. Θα περάσουμε οπωσδήποτε από την Παναγία Κουμπελίδικη (100 μ. από την πλατεία Ομονοίας), τους Αγίους Αναργύρους (στο Απόζαρι), τον Άγιο Νικόλαο του Κασνίτζη (στην πλατεία Ομονοίας) και τον Ταξιάρχη Μητροπόλεως (στο Ντολτσό, 50 μ. από τη Μητρόπολη). Έξω από το μικρό ναό του Ταξιάρχη Μητροπόλεως βρίσκεται και ο τάφος του Παύλου Μελά. Θα κλείσουμε με μια επίσκεψη στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς (ψηλά, στην πλατεία Δεξαμενής) το οποίο είναι ανοικτό 8:30 - 15:00 καθημερινά εκτός αργιών, τηλ. 2467026781.
ΤΟ ΝΤΟΛΤΣΟ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ
Αρχοντικό Εμμανουήλ
Η πιο γραφική και συνάμα πιο ήσυχη γειτονιά της Καστοριάς είναι το Ντολτσό. Όλη η συνοικία είναι γεμάτη διάσπαρτα παλιά αρχοντικά σπίτια και πέτρινα σοκάκια. Τα περισσότερα χτίστηκαν το 18ο και το 19ο αι. Εκεί ήταν συγκεντρωμένος όλος ο εύπορος αστικός πυρήνας της Καστοριάς, που αποτελείτο κυρίως από οικογένειες γουναράδων, οι οποίοι θησαύρισαν πουλώντας γούνες σε ολόκληρη την τότε Οθωμανική αυτοκρατορία ή ακόμη και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Τον 20ό αι. οι συναλλαγές τους εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την υφήλιο, Αμερική, Καναδά, Αυστραλία κλπ. Τα τελευταία όμως χρόνια η γούνα περνάει κρίση και οι πωλήσεις παγκοσμίως βρίσκονται σε ύφεση με μοναδική εξαίρεση τη Ρωσία. Αυτός είναι και ο λόγος που θα δούμε δεκάδες πινακίδες γραμμένες στα ρωσικά: η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών που έρχονται σήμερα για γούνες είναι Ρώσοι τουρίστες (μην απορείτε, στη Ρωσία οι ίδιες ακριβώς γούνες πωλούνται στη διπλάσια τιμή).
Λίγα μέτρα πάνω από τη νότια παραλία θα βρούμε το αρχοντικό Εμμανουήλ, το οποίο χτίστηκε το 1750 και σήμερα στεγάζει το Μουσείο Ενδυματολογίας, όπου εκτίθενται παραδοσιακές στολές, συλλογές παλαιών νομισμάτων κ.ά. Την επίβλεψή του έχει αναλάβει ο αρχαιότερος σύλλογος της Καστοριάς, ο Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος "Αρμονία". Τηλ. 2467028156, κλειστό κάθε Δευτέρα.
Μερικά μέτρα πιο πέρα, θα πετύχουμε και το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο αρχοντικό Νεράντζη Αϊβάζη. Εκτίθενται οικιακά σκεύη, εργαλεία επεξεργασίας της γούνας, έπιπλα, υφαντά κλπ. Υπάρχει κελάρι κρασιών, αποθήκη τροφίμων, μαγειρείο, τσαρδάκι, χαγιάτι και οντάς με τζάκι. Την ευθύνη λειτουργίας του έχει επίσης ο Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος. Τηλ. 2467028603.
ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ, ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Τα Ραγκουτσάρια είναι το Καστοριανό καρναβάλι, το οποίο όμως δεν έχει καμμία σχέση με τις Αποκριές. Πρόκειται για ένα τριήμερο λαϊκό ξεφάντωμα με χιλιάδες μασκαράδες, αστείρευτο κέφι, άφθονη τσίκνα, μπόλικο πιοτό, ατέλειωτο χορό, ολονύχτια γλέντια και γνήσια παραδοσιακή μουσική, στην οποία τον τόνο δίνουν τα πασίγνωστα "χάλκινα" της Καστοριάς, δηλαδή λαϊκές κομπανίες με πνευστά που παίζουν μακεδονικούς σκοπούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κάθε μπουλούκι έχει τη δική του ορχήστρα. Τα Ραγκουτσάρια διαρκούν 3 ημέρες, αρχίζουν ανήμερα των Θεοφανείων αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων και κορυφώνονται στις 8 Ιανουαρίου το βράδυ με την παρέλαση των καρναβαλιστών στη Μητροπόλεως, μέχρι ψηλά στην Ομόνοια και το Ντολτσό. Στήνονται δεκάδες υπαίθριες ψησταριές με σουβλάκια, σουτζουκάκια, λουκάνικα κλπ. (αγοράζει ό,τι θέλει ο καθένας) ενώ κρασί και τσίπουρο μοιράζει ο Δήμος εν αφθονία δωρεάν. Ας πάρουμε μια γεύση:
Αν πάμε στην Καστοριά την περίοδο της Αποκριάς δεν πρόκειται να δούμε καρναβάλια, δεν υπάρχουν μεταμφιεσμένοι τότε. Μπορούμε όμως να πάρουμε μέρος σε δύο τοπικά αποκριάτικα έθιμα: το ένα είναι οι Μπουμπούνες και το άλλο ο Χάσκαρης. Μπουμπούνες λένε στην Καστοριά τις τεράστιες φωτιές που ανάβουν το απόγευμα της Κυριακής της Αποκριάς και της Κυριακής της Τυροφάγου στις μεγάλες πλατείες της πόλης. Κόσμος πολύς μαζεύεται γύρω από τη φωτιά, αρχίζει η γνωστή μουσική και το γλέντι κρατάει ως το πρωί, μέχρι να σβήσει η φλόγα. Ιδιαίτερα δημοφιλής στους ντόπιους είναι η Μπουμπούνα στο Ντολτσό. Το άλλο έθιμο της καστοριανής Αποκριάς είναι ο Χάσκαρης. Οι Καστοριανοί λένε ότι με αβγό κλείνει το στόμα για τη Σαρακοστή και με αβγό κλείνει η Σαρακοστή τη νύχτα της Λαμπρής. Πρόκειται για ένα βρασμένο αβγό, το οποίο δένουν σε μια κλωστή που κρέμεται από μία ξύλινη βέργα. Το περιφέρουν γύρω γύρω και όλοι προσπαθούν με το στόμα ορθάνοιχτο να το "πιάσουν" χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους. Και φυσικά πέφτει άφθονο γέλιο, καζούρα, πειράγματα κλπ.
ΣΤΟ ΛΙΜΝΑΙΟ ΟΙΚΙΣΜΟ ΤΟΥ ΔΙΣΠΗΛΙΟΥ
Προϊστορικός λιμναίος οικισμός Δισπηλιού
Πάμε και μια βόλτα γύρω από τη λίμνη. Παίρνουμε το δρόμο που φεύγει νότια της πόλης, δηλαδή τη Λεωφόρο των Κύκνων. Σύντομα βρίσκουμε στα δεξιά μας διασταύρωση για το δρόμο που ανεβαίνει στο χωριό Μανιάκοι, το οποίο αποτελεί την έδρα του Δήμου Αγίας Τριάδος. Ο δρόμος μετά περνάει πάνω από τον κάθετο άξονα της Εγνατίας και αμέσως μετά ακολουθεί διακλάδωση: αριστερά πάει στην Πορειά ενώ δεξιά ο δρόμος περνάει την Κολοκυνθού (όπου παράγονται τα νοστιμότατα φασόλια άροσις), περνάει τη Λεύκη και τη Μεσοποταμιά (που διαθέτει ένα ωραιότατο πάρκο αναψυχής δίπλα ακριβώς στον Αλιάκμονα) και συνεχίζει για το Νεστόριο και τα χωριά του Γράμμου, για τα οποία έχουμε γράψει σε παλαιότερη ανάρτηση.
Αν όμως συνεχίσουμε στον παραλιακό, θα περάσουμε τον οικισμό της Πέτρας και γρήγορα θα φτάσουμε στο χωριό Δισπηλιό. Πρέπει σίγουρα να αφιερώσουμε μια ωρίτσα για να επισκεφθούμε τον προϊστορικό λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού, όπου η ομάδα του Γιώργου Χουρμουζιάδη, καθηγητού προϊστορικής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, φέρνει καθημερινά στο φως έναν από τους αρχαιότερους νεολιθικούς λιμναίους οικισμούς της Ευρώπης. Μεταξύ των ευρημάτων περιλαμβάνεται και μία ξύλινη πινακίδα με γραμμικά σύμβολα, που χρονολογήθηκε στο 5.260 π.Χ. και αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα γραφής στον ευρωπαΪκό χώρο. Ήδη λειτουργεί ένα μικρό "Οικομουσείο" αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι ότι διαμορφώθηκε ένα ολόκληρο χωριό από καλύβες πάνω σε ξύλινους πασάλους και στην κυριολεξία μέσα στη λίμνη, μια πραγματική αναπαράσταση του οικοσυστήματος και του τρόπου διαβίωσης την εποχή εκείνη. Τηλ. 2467085406, ξενάγηση από 9:00 έως 17:00 το χειμώνα και έως 21:00 το καλοκαίρι, είσοδος 4,00 €.
Μετά το Δισπηλιό ένας δρόμος φεύγει αριστερά και κινείται παραλιακά προς τα χωριά του Δήμου Μακεδνών και συγκεκριμένα το Μαυροχώρι (απ' όπου μπορούμε να επιβιβαστούμε στο καραβάκι Ολυμπία) κι από κει Κορησσό και Λιθιά, ενώ ένας άλλος δρόμος στρίβει δεξιά, περνάει το χωριό Αμπελόκηποι με τις αμέτρητες ταβέρνες του και συνεχίζει μέχρι το Άργος Ορεστικό, που είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου, ο οποίος μέχρι το 2010 λεγόταν Δήμος Ορεστίδος, όνομα που δεν άρεσε στους ντόπιους και γιαυτό ζήτησαν τη μετονομασία του. Δίπλα στο Άργος Ορεστικό λειτουργεί το αεροδρόμιο "Αριστοτέλης", το οποίο φυσικά εξυπηρετεί και την πόλη της Καστοριάς.
ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΤΣΙΟΥ
Το όρος Βίτσι χιονισμένο
Αφήνουμε τη βόρεια παραλία της Καστοριάς και κινούμαστε προς τα βόρεια. Πρώτα θα περάσουμε από το καινούριο προάστιο Χλόη (γνωστό και ως "Φουντουκλή") με το νέο ποδοσφαιρικό στάδιο και το Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Γούνας, στο οποίο κάθε χρόνο πραγματοποιείται διεθνής έκθεση γούνας υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς. Από τη Χλόη ένας δρόμος ανεβαίνει αριστερά σε 2 χλμ. στο χωριό Απόσκεπος, το οποίο προσφέρει ωραιότατη θέα προς τη λίμνη της Καστοριάς. Εμείς συνεχίζουμε ευθεία. Σε λίγο άλλος δρόμος φεύγει αριστερά πάνω και βγάζει σε 2 χλμ. στο Κεφαλάρι. Στη συνέχεια κι άλλος δρόμος αριστερά ανεβάζει στο Σιδηροχώρι, στα 1.050 μ. υψόμετρο. Για το Σιδηροχώρι έχουμε γράψει σε παλαιότερη ανάρτηση. Ακολουθεί πινακίδα δεξιά προς το Τοιχιό, που είναι και η έδρα του Δήμου Βιτσίου. Αμέσως μετά αρχίζουμε να ανηφορίζουμε σιγά σιγά οπότε φτάνουμε στο χωριό Οξυά στα 1.190 μ. υψόμετρο. Μετά το χωριό θα βρούμε μία διακλάδωση δεξιά προς το Πολυκέρασο, το οποίο είναι χτισμένο στα 1.260 μ. υψόμετρο. Συνεχίζουμε την ανάβαση και φτάνουμε στο χιονοδρομικό κέντρο Βιτσίου, το οποίο λειτουργεί από το 1985, σε απόσταση 23 χλμ. από την Καστοριά και σε υψόμετρο 1.600 μ. Λειτουργούν 3 πίστες που εξυπηρετούνται από ένα μεγάλο συρόμενο lift και δύο μικρά baby lift. Το μεγάλο ανεβαίνει μέχρι τα 1.880 μ.
ΚΟΡΕΣΤΕΙΑ
Κορέστεια
Όταν λέμε Κορέστεια εννοούμε μία ομάδα χωριών (Γάβρος, Κρανιώνας, Μαυρόκαμπος, Άγιος Αντώνιος, Χάλαρα, Μακροχώρι, Μελάς και Άνω Μελάς), τα οποία χτίστηκαν τον 19ο αι. και εγκαταλείφθηκαν εντελώς κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1946 - 1949. Είναι πλίνθινα χωριά, γεμάτα κόκκινα σπίτια, δηλαδή χτισμένα με τα παραδοσιακά πλιθιά. Αυτά ήταν τούβλα που ψήνονταν στον ήλιο, αποτελούμενα από ένα χαρμάνι λάσπης (πηλού) και άχυρων. Και βέβαια όλα τα σπίτια ήταν ανεπίχριστα (ασοβάντιστα). Για να πάμε εκεί παίρνουμε τον κάθετο άξονα της Εγνατίας που περνά από το χωριό Μανιάκοι και συνεχίζει βορειότερα, οπότε και διακλαδίζεται: δεξιά πάει για τις λίμνες Πρέσπες (στις οποίες έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο αφιέρωμα) και αριστερά πάει για Αλβανία.
Από τα χωριά αυτά ιστορικό ενδιαφέρον έχει ο Μελάς (που παλαιότερα λεγόταν Στάτιστα). Εκεί, στις 13/10/1904 σκοτώθηκε ο ήρωας Μακεδονομάχος Παύλος Μελάς, γιαυτό και η Πολιτεία ως ελάχιστο φόρο τιμής άλλαξε το όνομα του χωριού Στάτιστα και το έκανε Μελάς. Σήμερα σ' εκείνο το σπίτι, όπου έγινε μάχη με τους Τούρκους, λειτουργεί το Μουσείο Παύλου Μελά, τηλ. 2467084554. Λίγο ψηλότερα, περίπου 400 μ. από το χωριό, θα βρούμε και το σημείο όπου ετάφη το ακέφαλο σώμα του: σήμερα υπάρχει ένα κενοτάφιο. Τρία χρόνια αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Καστοριά. Το δε κεφάλι του ετάφη στο Πισοδέρι, για το οποίο έχουμε γράψει σε παλαιότερη ανάρτηση.
ΦΑΓΗΤΟ
Λαχανοσαρμάδες χριστουγεννιάτικοι Καστοριανοί
Πρωινό σε παραδοσιακό ξενώνα
Καβουρδιστή σε παραδοσιακό εστιατόριο
Πρωινό στη Σουίτα παραδοσιακού ξενώνα
ΔΙΑΜΟΝΗ
Αρχοντικό Βέργουλα
Αρχοντικό Βέργουλα. Στο Ντολτσό. Πρόκειται για αυθεντικό τριώροφο αρχοντικό του 1857, το οποίο αναπαλαιώθηκε με μεράκι από τον αρχιτέκτονα Τάσο Σφηναρολάκη. Τα 12 δωμάτια (όλα με αυτόνομη θέρμανση, μπάνιο και απίθανη θέα στη λίμνη) μοιράζονται στο ισόγειο και στον επάνω όροφο. Αυτά του ισογείου είναι πιο άνετα και επί πλέον έχουν και τζάκι. Το υπόγειο φιλοξενεί την αίθουσα πρωινού, ενώ στον ίδιο χώρο το βράδυ λειτουργεί wine bar.
Ξενώνας Φιλοξενία
Ξενώνας Φιλοξενία. Στο λόφο του Προφήτη Ηλία. Όλα τα δωμάτια διαθέτουν κεντρική θέρμανση, A/C, TV, internet και μπαλκονάκι. Το πρωινό σερβίρεται προαιρετικά.
Το Αρχοντικό της Βενετούλας. Στο Ντολτσό. Νεοκλασικό του 1929, που ανακαινίσθηκε το 1998 και μετατράπηκε σε ξενώνα με 8 δωμάτια. Υπάρχει αίθουσα πρωινού με καθιστικό και τζάκι, καθώς και μεγάλη βεράντα με θέα τη λίμνη.
